Vào ngày 16 tháng 8 năm 2021 năm ngoái, một người di công khán hộ công gia đình làm việc ở khu Tam Trọng, thành phố Tân Bắc khi đi ra ngoài đổ rác đã bị cảnh sát kiểm tra ngẫu nhiên và đã bị còng tay đưa về đồn cảnh sát. Sau khi cảnh sát phát hiện không vi phạm điều gì, đã thả người di công này ra một cách tùy tiện và yêu cầu tự về nhà. Vụ việc đã được Công đoàn khán hộ công gia đình thành phố Đào Viên vạch trần, Quỹ hỗ trợ pháp luật đã chỉ định các luật sư hỗ trợ người di công này nộp đơn khiếu nại hình sự và khiếu nại bồi thường dân sự. 

Viện kiểm sát thành phố Tân Bắc kết thúc cuộc điều tra vào ngày 7 tháng 1 năm 2022 năm nay,  khởi tố cảnh sát viên liên quan đến tội cản trở tự do. Sau khi vụ việc được chuyển đến Tòa án thành phố Tân Bắc, cảnh sát viên đã nhận tội trước tòa, đồng thời tại phiên tòa hòa giải đã đồng ý bồi thường dân sự và đưa ra văn bản xin lỗi để hòa giải với người di công này.

Ngày 7 tháng 6 năm 2022, Phiên tòa hình sự của Tòa án thành phố Tân Bắc đã đưa ra phán quyết, cho rằng cảnh sát viên đã tiến hành điều tra tùy tiện đối với di công dựa trên suy đoán chủ quan, lạm dụng quyền hạn để còng tay và tước quyền tự do đi lại của di công khiến di công bị tổn thương về thể chất và tinh thần. Điều đó cũng khiến cho người dân cảm thấy mất lòng tin vào quyền lợi của công dân, tạo thành tội công chức dựa vào quyền lợi chức vụ của mình cố ý tước đoạt quyền tự do của người khác. Tuy nhiên, xét rằng cảnh sát viên đã hòa giải với người di công, đã được người di công tha thứ nên nhận mức án tù nhẹ 4 tháng tù giam, tuyên bố án treo 2 năm.
(Mã số vụ án: 新北地方法院111年度審簡字第362號刑事判決）

Đây là trường hợp đầu tiên ở Đài Loan, di công kiện cảnh sát vì lạm dụng quyền lực cản trở tự do của người khác và đã thắng kiện. Nhưng đây không phải là trường hợp đầu tiên cảnh sát lạm dụng quyền lực điều tra không đúng cách và vi phạm quyền tự do cá nhân của di công. Người cảnh sát liên quan đến vụ án này cũng thừa nhận hôm đó là một “cuộc điều tra không cần thiết”, đồng thời hứa trong tương lai khi làm việc sẽ chú trọng hơn đến những việc liên quan tới tiếp xúc và bảo vệ quyền lợi của di công. Tuy nhiên, đây không chỉ là cuộc điều tra không đúng cách và thực thi pháp luật quá mức của cảnh sát trong việc điều tra và truy xét những di công không có giấy tờ để lấy thành tích. Nguyên nhân là do chính sách điều tra phân biệt đối xử đã khiến cảnh sát tiến hành các cuộc điều tra bừa bãi đối với người lao động nhập cư (1). Mặc dù các số liệu thống kê từ lâu đã chỉ ra rằng tỷ lệ tội phạm của di công thấp hơn nhiều so với người dân bản địa, các chính sách của cảnh sát vẫn đánh đồng di công và người gốc Đông Nam Á với các vấn đề an ninh (2). Việc thực thi pháp luật mang tính phân biệt đối xử với di công không chỉ tăng thêm sự phân biệt đối xử của toàn xã hội và nhận thức tiêu cực về di công mà còn khiến di công dễ bị tổn thương về ngôn ngữ, nguồn lực và những yếu thế đối với các thủ tục pháp lý, không có cách nào để tìm kiếm sự giúp đỡ, đối mặt với cảnh sát lạm dụng chức quyền kiểm tra không đúng cách, chỉ có thể sống ở Đài Loan trong nỗi sợ hãi và tủi nhục mỗi ngày. Nhà nước pháp quyền và nhân quyền mà xã hội Đài Loan tự hào đã không còn nữa!

Vụ án này có thể coi là một trường hợp tiêu biểu cho việc bảo vệ nhân quyền của di công tại Đài Loan. Thẩm phán và công tố viên đã kết tội cảnh sát điều tra không đúng cách và hạn chế quyền tự do cá nhân của di công một cách bất hợp pháp, việc này đáng được ghi nhận. Chúng tôi cũng cảm ơn các phương tiện truyền thông, đại diện dư luận và công chúng nói chung đã quan tâm đến vụ việc này, thực hiện sự bảo vệ của luật pháp dành cho di công. Tuy nhiên, nhìn vào hệ thống luật pháp và chính sách bảo vệ nhân quyền của nước ta dành cho di công, vẫn còn nhiều khía cạnh cần được xem xét và nâng cao. Các đoàn thể quan tâm đến quyền lợi của di công và nhân quyền tư pháp cùng kêu gọi:

1. Cục Cảnh sát quốc gia cùng với Sở di dân cần xem xét lại việc kiểm tra di công không hợp lý, hủy bỏ chính sách điều tra phân biệt đối xử:

   Hiện nay, Cục Cảnh sát quốc gia vẫn phủ nhận nghị quyết “Hội nghị toàn quốc cải cách tư pháp năm 2018”, từ chối thành lập “Ủy ban quản lý chuyên án cảnh sát và thành tích”, chỉ tổ chức họp đánh giá sau đó, dẫn đến việc hợp thức hóa, hợp lý hóa thành tích của cảnh sát, mức độ giám sát vẫn chưa đủ. Cục Cảnh sát nên tập trung vào những lý do chính khiến cảnh sát kiểm tra không đúng cách với di công, nghĩa là chính sách điều tra hiện hành và chế độ thành tích, đồng thời tiến hành đánh giá toàn diện với Sở di dân, hủy bỏ các chính sách liên quan đến cấm vận di công và các chuyên án thành tích, tránh tình trạng vì theo đuổi thành tích mà dẫn đến sự kỳ thị và thi hành pháp luật một cách tùy tiện.

2. Sở di dân nên đầu tư vào các nguồn lực giáo dục pháp luật, tăng cường hợp tác hỗ trợ pháp luật, hỗ trợ di công khi đối mặt với các xâm phạm không phù hợp:

   Di công bị cảnh sát kiểm tra ngẫu nhiên, đây gần như là cuộc sống thường ngày của họ ở Đài Loan. Tuy nhiên, rất hiếm khi gặp trường hợp giống như trường hợp này là khi gặp phải cuộc kiểm tra không đúng cách và cuối cùng nhận được sự cứu trợ tư pháp hiệu quả. Làm thế nào để bảo lưu bằng chứng, ủy quyền cho luật sư, tìm kiếm sự giúp đỡ tư pháp là rất khó đối với những người di công yếu thế về ngôn ngữ và không am hiểu về những quy định pháp luật. Với tư cách là cơ quan có thẩm quyền về việc cư trú của di công tại Đài Loan, Sở di dân cần tăng cường giáo dục pháp luật liên quan đến di công, hỗ trợ di công nhận được sự hỗ trợ pháp luật, thực hiện cứu trợ tư pháp, nhằm tuân thủ Hiến pháp và hai công ước, đảm bảo nhân quyền cơ bản cho người di công có quyền khởi kiện và có được trình tự pháp luật chính đáng.

Các đoàn thể đồng tuyên bố

Domestic Caretakers Union Taoyuan 桃園市家庭看護工職業工會
Judicial Reform Foundation 財團法人司法改革基金會
Organization for Migrant Fishers' Rights 外籍漁工人權組織
Taiwan Association for Human Rights 台灣人權促進會
Yilan Migrant Fishermen Union 宜蘭縣漁工職業工會
Serve the People Association 桃園市群眾服務協會
Listener-Migrants' Legal and Community Health Platform 聽你說—移民工法律暨公共衛生諮詢平台
Khuôn viên văn hoá Việt Nam 越在嘉文化棧
1095 Culture Studio 1095文史工作室

Migrant Empowerment Network in Taiwan 台灣移工聯盟MENT
members：
– Stella Maris 海星國際移工服務中心
– PCT. Peace Foundation Labor and Migrant Workers Concern Centre, LCC 平安基金會所屬勞工關懷中心
– Hsinchu Migrants and Immigrants Service Center, HMISC 天主教會新竹教區移民移工服務中心
– Hope Workers Center, HWC 天主教希望職工中心
– Caritas Taiwan 天主教台灣明愛會
– Taiwan International Workers Association, TIWA 台灣國際勞工協會

Juridical Association for the development of Women's Right in Pingtung, JADWRP 屏東縣好好婦女權益發展協會
Vietnamese Migrant Workers and Immigrants Office, VMWIO 天主教新竹教區越南移工移民辦公室
National Domestic Workers' Union 全國家戶勞動產業工會
Ganas Community 印尼勞工團結組織
Migrante Taiwan 移工國際台灣分會

---

(1)Vào ngày 30 tháng 10 năm 2018, thông cáo báo chí của Hiệp hội Lao động Quốc tế Đài Loan về vấn đề “Cùng nhau chung sống-Quyền lợi di công cần được giải quyết” đã nêu rõ: 「Vào tháng 7 năm 2012, Sở di dân kết hợp với Lực lượng An ninh Quốc gia, Cục An ninh Quốc gia, Cục Cảnh sát, Cục điều tra, Cục tuần tra bảo vệ bờ biển,v.v... sẽ thực hiện “Chuyên án Tường An” để truy bắt lao động nước ngoài bỏ trốn. Vì vậy, từ Cục Cảnh sát đến các chi cục địa phương, việc điều tra lao động nước ngoài mất tích được liệt vào thành tích của các cảnh sát, bởi vì thành tích ảnh hưởng đến việc điều động và thăng chức của cảnh sát. Bằng cách này, với nhân danh an ninh quốc gia, đã chuyển nghiệp vụ của Sở di dân vào mạng lưới cảnh sát ở nhiều nơi」. Từ ngân sách được đưa ra bởi Sở di dân từ năm 2022, chúng ta có thể thấy “Dự án Tường An” vẫn đang được triển khai.

(2)Tương tự như trên, có thể tham khảo thống kê của Bộ Tư pháp về “Tình hình phạm tội của di công ngành công nghiệp và phúc lợi xã hội” và “Tình hình tổng số hồ sơ vụ án hình sự quốc gia”.